برای عبور از شرایط بحرانی به ۵ هزار اتوبوس نیاز داریم

طبق آماری که سال ۱۴۰۲ توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شد از ۲۳‌هزار دستگاه اتوبوس بین‌شهری در حال تردد ۱۳‌هزار دستگاه فرسوده بود که این به معنای فرسودگی ۵۶درصدی اتوبوس‌های بین‌شهری است؛ در حالی که میانگین سن این ناوگان حمل‌ونقل در دنیا، کمتر از پنج سال است.

از طرفی فرسودگی اتوبوس‌های بین‌شهری، در سال‌های اخیر خسارت‌های زیادی را به بار آورده است. با مروری بر اخبار، مشخص می‌شود که برخی تصادفات به‌دلیل فرسودگی اتوبوس‌ها بوده است؛ از اتوبوس خبرنگاران گرفته تا بروز حادثه برای دانش‌آموزان در ماه گذشته. حال با نزدیک شدن به تعطیلات نوروزی، کمبود و فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل بین‌شهری بار دیگر توجهات را جلب کرده است.

تسهیلاتی که مورد استقبال قرار نگرفت

چندی پیش، معاون وزیر راه و شهرسازی آخرین وضعیت فرسودگی اتوبوس‌های بین شهری را تشریح کرد و گفت: در زمینه اتوبوس برون‌شهری دچار فرسودگی هستیم و بیش از ۷۰ تا ۸۰درصد اتوبوس های فعلی کشور بالای ۱۵ سال سن دارند، در حالی که میانگین سن ناوگان در دنیا کمتر از پنج سال است.

وی در پاسخ به اینکه چه برنامه‌ای برای نوسازی این ناوگان دارید؛ اظهار کرد: در ناوگان اتوبوسی کشور، هم با کمبود مواجهیم و هم فرسودگی داریم و باید واردات و نوسازی را با هم پیش ببریم. در این سال‌ها چند کار انجام شده که مهم‌ترین آن مصوبه شورای اقتصاد، یعنی تامین ۸۵هزار ناوگان بوده که حدود ۹هزار دستگاه آن اتوبوس است.

رضا اکبری ادامه داد: این مصوبه در واقع تسهیلاتی را ایجاد می‌کند که تولیدکنندگان داخلی یا واردکنندگان بتوانند اتوبوس وارد کنند و بر اساس پیمایشی که بعد از آوردن اتوبوس‌ها در کشور اتفاق می‌افتد، از محل صرفه‌جویی سوخت در اثر بهینه‌سازی، گواهی صرفه‌جویی دریافت کنند. این مصوبه به دلیل اینکه ساختارش اصطلاحا حالت پسینی دارد، یعنی تسهیلات بعد از واردات اتفاق تعلق می‌گیرد، مورد استقبال قرار نگرفته و تولیدکنندگان داخلی و واردکنندگان تمایلی به اجرای آن نشان نداده‌اند.

رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای اضافه کرد: با فعالان این بخش جلساتی برگزار کردیم. آنها حرف‌شان درست است و می‌گویند باید اول وام داده شود، زیرا وام آخر کار فایده‌ای ندارد و آنها سرمایه اولیه می‌خواهند.

وی بیان کرد: با همکاری سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در حال پیگیری هستیم تا بتوانیم این مصوبه را به پیشینی تبدیل کنیم.

اکبری با اشاره به اینکه در قانون بودجه سال گذشته، امسال و در برنامه هفتم، سه تا چهار مصوبه برای واردات اتوبوس داشتیم، اظهار کرد: مصوبه واردات را امسال تحت عنوان مصوبه اربعین، خرداد ماه از دولت گرفتیم که از خرداد تا کنون در وزارت صمت ثبت سفارش انجام شده است. تعدادی از آنها تایید فنی از ما دریافت کردند. همچنین تعداد کمی از این ثبت سفارش ها توانسته به واردات تبدیل شود.

در شرایط ایده‌آل به ۸هزار دستگاه اتوبوس نیاز داریم

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: به طور کل حدود ۱۵۰ دستگاه اتوبوس خریداری شده که وارد مرزها خواهد شد. حدود ۷۰ دستگاه وارد کشور شده و حدود ۷۵ دستگاه هم در گمرکات و درحال انجام فرآیند ترخیص است. البته این اعداد بسیار کوچک بوده و اگر حدود ۲هزار دستگاه اتوبوس وارد کشور شود حداقل ۳هزار دستگاه دیگر نیاز است که کشور را از وضعیت بحرانی دور کند.

رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای کشور با اشاره به اینکه در آستانه سفرهای نوروزی قرار داریم و احتمالا بلیت اتوبوس کم است، گفت: برای وضعیت ایده آل در کشور حداقل به ۸هزار دستگاه اتوبوس نیاز داریم. تولیدکنندگان داخلی حرف‌شان این است که باید حداقل نصف هزینه تمام‌شده اتوبوس را در روز اول به آنها تحت عنوان وام بدهیم که این عدد قابل‌توجهی است. یعنی اگر بخواهیم هزار دستگاه اتوبوس را در داخل تولید کنیم، اگر بر فرض ۱۰میلیارد تومان وام برای هر اتوبوس بدهیم، حدود ۱۰هزار میلیارد تومان می‌شود که فعلا این بودجه را کسی تامین نکرده است. تامین آن در توان وزارت راه و سازمان راهداری هم نیست. با وزارت نفت و صمت هم چند مکاتبه کردیم که هیچ‌کدام تا کنون به نتیجه نرسیده است. معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه گفت: در بحث واردات هم بروکراسی واردات پیچیده است. واردات اتوبوس حدود ۱۸مرحله دارد.

بعضی از این فرآیندها مهلت دارد. یعنی اگر واردکننده در رأس زمانی یک یا دوماه نتواند به مرحله بعد برود، به‌خصوص در مساله تخصیص ارز، دوباره این فرآیند به مرحله اول بازمی‌گردد که این موضوع باعث شده است استقبال از واردات اتوبوس در این فرآیند به شدت کاهش یابد.

وی همچنین بیان کرد: کسانی هم که توانسته‌اند اتوبوس وارد کنند به شدت از این وضعیت گلایه‌مند هستند. اگرچه جلسات بسیاری با وزیر صمت و وزیر راه و شهرسازی برگزار کردیم و جمع‌بندی این بود که اگر واقعا در کوتاه مدت بخواهیم ۲هزار تا ۳هزار دستگاه اتوبوس را سریعا وارد کنیم، باید مصوبه‌ای از سران قوا بگیریم و اختیار کل این فرآیند به وزیر راه و شهرسازی داده شود و کل فرآیند ثبت‌سفارش، تایید فنی و حتی تخصیص ارز را وزارت راه انجام دهد.

به گفته این مقام مسئول، قبلا هم این موضوع مسبوق به سابقه بوده است. مثلا برای واردات کشنده در سال‌های قبل از ۱۴۰۰، کل فرآیند در اختیار وزارت راه و شهرسازی بود و همه این فرآیندها را انجام داد.

اکبری در پایان گفت: اگر این اتفاق رخ بدهد، می‌توانیم قول بدهیم که ۲هزار دستگاه اتوبوس را ظرف یک سال وارد کنیم/دنیای خودرو