این جدایی که ریشه‌های آن به اواخر سال گذشته بازمی‌گردد، اکنون با تثبیت بهای جدید دلار، رکود عمیق معاملات و خروج سفته‌بازان از بازار بیش از گذشته خودنمایی می‌کند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نوسانات بازار ارز در بازه زمانی یک‌ماهه اخیر با رشد ۱۳.۳ درصدی همراه بوده؛ این در شرایطی است که میانگین قیمتی خودروهای داخلی، مونتاژی و وارداتی فقط ۰.۶ درصد رشد را نشان می‌دهد که این موضوع از عدم‌تبعیت خودرو از نرخ ارز حکایت دارد. با این شرایط به‌نظر می‌رسد که بازار خودرو ایران در موقعیتی بی‌سابقه قرار گرفته و راه خود را کاملا از بازار ارز جدا کرده است؛ هرچند که این روند از اواخر سال گذشته شکل گرفته، اما حالا به اوج خود رسیده است.
قیمت دلار در بازار آزاد که روز پنج‌شنبه هفته گذشته تحت‌تاثیر اخبار مربوط به فعال‌شدن مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی برای دومین‌بار در تاریخ از مرز ۱۰۰ هزار تومان عبور کرد، نتوانست بازار خودرو ایران را از حالت بی‌حسی خارج کند؛ بازاری که مدت‌هاست در رکود بی‌سابقه‌ای قرار گرفته و معاملات خودرویی به پایین‌ترین سطح خود رسیده است. ضمن‌این‌که این بازار امروز در نقطه‌ای ایستاده که ذهنیت سوداگرانه به‌دلیل کاهش شکاف قیمت خودرو از درِ کارخانه تا بازار، از آن رخت بسته است.
با این حال پیش‌بینی می‌شود که اگر روند حرکتی نرخ ارز کماکان صعودی باشد، طبیعتا با افزایش نرخ مواداولیه و قطعات، هزینه تولید برای خودروسازان افزایش می‌یابد و بنابراین افزایش ۱۵ درصدی قیمت خودرو که از سوی وزارت صمت اعلام و نرخ ۲۲.۳ درصدی که از سوی خودروساز خبرساز شد، دیگر اثر سابق خود را از دست خواهند داد و خودروسازان برای پوشش هزینه‌های تولید خود به‌سمت افزایش قیمت محصولات تولیدی می‌روند.
تحلیلگران معتقدند اگر دولت از مداخله مستقیم در قیمت‌گذاری کنار بکشد، خودروسازان براساس منطق بنگاه‌داری قادر خواهند بود تعادل عرضه و تقاضا را برقرار کنند. در غیر این صورت، سطح تقاضا در بازار فروکش خواهد کرد و تنها در شرایطی که ابزارهایی مانند فروش اقساطی فعال شود، امکان بالفعل شدن آن وجود خواهد داشت.
بنابراین در تحلیل بازار خودرو ایران در سایه رشد نرخ دلار، می‌توان چند سناریوی دیگر را نیز مطرح کرد.
نخستین سناریو بر این نکته تاکید دارد که برخلاف سال‌های گذشته، بازار خودرو دیگر واکنش سنتی به نوسانات ارزی نشان نمی‌دهد. علت اصلی این تغییر را می‌توان در کاهش تقاضای مصرفی به‌دلیل گرانی خودرو، حرکت سرمایه‌های غیرمصرفی به سمت بازارهایی چون طلا و سکه جست‌وجو کرد. بر همین اساس، اثر افزایش نرخ ارز بر بازار خودرو همانند گذشته پررنگ نخواهد بود.
سناریوی دوم اما بر نقش متغیر انتظارات در اقتصاد ایران تاکید دارد. در این چارچوب، تا زمانی که تغییری در رویکرد سیاست خارجی و دیپلماسی کشور رخ ندهد و سایه التهاب از آینده بازار کنار نرود، فرمول‌های متعارف اقتصادی در بازار خودرو کارآیی چندانی نخواهند داشت.
سناریوی سوم اما به افزایش قیمت‌ها در بازار اشاره می‌کند؛ چراکه در صورت تغییر نرخ مواد اولیه و قطعات، اثر افزایش 15 درصدی قیمت خودرو که از سوی سیاست‌گزاران اعلام شده، از بین می‌رود و بالا رفتن بهای خودرو بدیهی است.
با وجود این‌که بعد از فعال شدن مکانیسم ماشه شاهد افزایش قیمت شدید خودروهای داخلی بودیم، اما در روز یکشنبه قیمت خودروهای داخلی با کاهش قابل توجهی در بازار اعلام می‌شد. بازار خودرو به یکباره و پس از یک هفته افزایش قیمت روند کاهشی را دنبال کرد. همان‌طور که اشاره شد، از اواخر سال گذشته رابطه نرخ ارز با قیمت خودرو به‌شدت از هم فاصله گرفته است؛ تا جایی که روز یکشنبه خودروهای داخلی تا 35 میلیون‌تومان در بازار آزاد کاهش قیمت را تجربه کردند. این در شرایطی است که در یک هفته اخیر شاهد افزایش قیمت شدید این خودروها در بازار آزاد بودیم.
داخلی‌ها ارزان شدند
خودروهای داخلی روز یکشنبه افت بهای یک تا 35 میلیون‌تومانی را تجربه کردند. جایی که ری‌را (1404) با 35 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 720 میلیون‌تومان، پژو 207 پانوراما ارتقا یافته (1404) با 17 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 211 میلیون‌تومان، نیسان دوگانه آپشنال (دریچه‌سیمی) (1403) با 13 میلیون‌تومان کاهش 880 میلیون‌تومان، شاهین اتومات (1404) با 11 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 17 میلیون‌تومان، دنا اتومات آپشنال (1404) با 9 میلیون‌تومان کاهش یک‌میلیارد و 240 میلیون‌تومان و سورن پلاس با موتور XU7P (دریچه‌برقی) (1404) با 8 میلیون‌تومان کاهش 774 میلیون‌تومان قیمت‌گذاری شدند.
همچنین در میان خودروهای مونتاژی شاهد رشد بهای 10 تا 50 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که فونیکس تیگو 8 پرومکس اکسلنت (1404) با 50 میلیون‌تومان افزایش 3 میلیارد و 300 میلیون‌تومان، فیدلیتی پرستیژ 5 نفره (1404) با 40 میلیون‌تومان افزایش 3 میلیارد و 290 میلیون‌تومان، کی‌ام‌سی T9 (1404) با 30 میلیون‌تومان افزایش 3 میلیارد و 130 میلیون‌تومان، تیگارد X35 پلاس (1404) با 20 میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و 640 میلیون‌تومان و کی‌ام‌سی A5 (1404) با 10 میلیون‌تومان افزایش یک‌میلیارد و 800 میلیون‌تومان خرید و فروش شدند.
از طرفی در گروه خودروهای وارداتی شاهد افت بهای 50 میلیون‌تومانی بودیم. جایی که ارزش تویوتا bz4X 615 پرو (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 4 میلیارد و 500 میلیون‌تومان، هوندا سیتی (2023) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 2 میلیارد و 400 میلیون‌تومان، فولکس تی‌راک 1500 سی‌سی توربو (2024) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 4 میلیارد و 100 میلیون‌تومان و بی‌وای‌دی سانگ پلاس (2025) با 50 میلیون‌تومان کاهش به 4 میلیارد و 100 میلیون‌تومان رسید/دنیای خودرو